Oostenburg terugblik: Architectuur in Nederland excursie #2

De zachte kaart van Oostenburg
We startten de middag in het buurthuis van Stichting over de Brug, waar Tess Broekmans van Urhahn stedenbouw & strategie vertelde over het stedenbouwkundige plan en het project ‘De zachte kaart van Oostenburg’, waarin Urhahn onderzoekt hoe men woont in een hoogstedelijke stadswijk die nog op de tekentafel ligt. Wat blijft er in de werkelijkheid over van de render die toekomstige bewoners wordt voorgeschoteld? En hoe ontstaat er een hechte gemeenschap in een nieuwe buurt? Met deze vragen als vertrekpunt begonnen wij de excursie kriskras door Oostenburg.

Stadswerf Oostenburg: grootschalige en speelse woningbouw
Architect Ronald Janssen nam ons mee naar Stadswerf Oostenburg. Hier staan ruim een derde van alle woningen in het gebied. Toch is het geen uniform bouwcomplex, maar een speels blok met veel verschillende ontwerpen. De groene binnentuin – ontworpen door Urhahn – is inmiddels volop tot bloei gekomen, maar vanwege aanhoudende bouwproblemen hebben nog niet alle bewoners hun intrek in de woningen kunnen nemen. Ook moesten enkelen na de verhuizing toch weer tijdelijk hun appartement verlaten vanwege hoognodige verbeteringen. De droom van de render van het nieuwe huis, wordt dus niet altijd direct werkelijkheid in een nog te ontwikkelen gebied.

De Draaier: ontwerpen van collectieve ruimtes
Onze tweede stop was woontoren de Draaier, naar ontwerp van Beta Office. De 95 woningen liggen langs de waterkant en rondom de monumentale Werkspoorhal. Architect Evert Klinkenberg gaf ons een uniek kijkje in de woontoren. Samen bezochten we de lobby’s – collectieve ruimtes waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten – en het gezamenlijke dakterras. Tijdens de rondleiding uitte Evert zijn twijfels over het gebruik van de collectieve ruimtes. De lobby’s zijn strategisch gepositioneerd, waardoor alle bewoners eerst door deze ruimte heengaan voordat ze hun eigen woning betreden. Zo is er een intieme leesruimte, een gemeenschappelijke keuken en een wintertuin. Of de ruimtes ook echt gebruikt worden door de bewoners, is de vraag. Het creëren van gemeenschapsgevoel in een net opgeleverde woontoren met stuk voor stuk nieuwe bewoners is en blijft een lastige opgave.

Ontwikkeling van de openbare ruimte: door de ogen van fotograaf Rubén Dario Kleimeer
Op weg naar de Stoomkracht maakte we een stop op de hoek van de Pieter Goosstraat en de Oostenburgenmiddenstraat, waar Ruben een van zijn foto’s schoot voor het jaarboek. Niet alleen Ruben, maar ook de bewoners zijn ontevreden over dit stuk van de straat. Sinds de foto van vorig jaar is er weinig vooruitgang geboekt. Met als gevolg een hobbelig pad, talloze fietsen en grote afvalcontainers voor de deur. Bij projecten in ontwikkeling wordt vaak de openbare ruimte als laatste aangepakt, Oostenburg is hierin geen uitzondering.

De Stoomkracht: brede galerijen voor groen en ontmoeting
Bij de Stoomkracht nam architect Freyke Hartemink (HOH-architecten) ons mee in het ontwerp van dit dubbelpand voor senioren, en de keuze van de opvallende zwart betegelde gevel. Ook namen we een kijkje in het complex. In tegenstelling tot de harde schil gaf de gezamenlijke binnentuin en collectief onderhouden daktuin het complex een zachte kern. Klimop groeit langzaam tegen de gevel als buffer van het beton, en op de brede galerij is volop ruimte voor ontmoeting en groen. Een trotste bewoonster stelde ook haar woning open, zodat iedereen een kijkje kon nemen.

Hoe ontstaat er een hechte gemeenschap in een nieuwe woonbuurt?

Deze vraag lijkt terug te keren in veel ontwerpen in Oostenburg. Gemeenschappelijke tuinen, collectieve lobby’s of brede galerijen – op verschillende manieren proberen de architecten om ruimte voor ontmoeting te creëren. In de tussentijd wordt er ook hard gewerkt aan de nog leegstaande ruimtes in het gebied. Voor de Werkspoorhal wenst Urhahn een openbare invulling, zodat de monumentale hal voor iedereen toegankelijk blijft. Tegelijkertijd komen er steeds meer ondernemers in de plint: van bloemhandels, slijterijen en interieurshowrooms tot nieuwe horeca als Papa Zatarra. Op deze wijze zie je hoe het gebied zich langzaam maar zeker aan het ontwikkelen is tot een interessant woon-werkgebied, pal naast het water en op steenworp afstand van het centrum van Amsterdam.

De excursie is tot stand gekomen in samenwerking met Rubén Dario Kleimeer, Stephan Petermann, Arcam en met steun van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.

Lees ook de terugblik van excursie #1: Sphinkwartier, Maastricht

Nieuwsgierig naar het Architectuur in Nederland jaarboek? Bekijk de editie 2023/2024 via onze webshop!