Deze webshop maakt gebruik van cookies
Meer informatie »
 

nai010 start Vrouwen in architectuur initiatief

> Lees hier de laatste informatie over het publieksprogramma

> Lees hier de laatste update over dit project

nai010 uitgevers vult het gat in je boekenkast en belicht met de eerste publicatieserie en publieksprogramma ontbrekende stemmen in architectuur. 

Ondanks belangrijke bijdragen aan architectuur, vaak via vakgebieden als meubelontwerp, interieur-, tuin- en landschapsarchitectuur en sociaal werk, zijn onderzoek naar en publicaties over de stem van vrouwen in architectuur schaars en vormt het onderwerp een krater in menig goedgevulde boekenkast. Hun afwezigheid in archieven en publicaties zorgt ervoor dat ze vandaag nog steeds niet zichtbaar zijn. nai010 uitgevers steekt met het initiatief de hand in eigen boezem en lanceert in 2022 de publicatieserie Documents and Histories met een uitgebreid publieksprogramma.

Met een nieuwe publicatiereeks en publieksprogramma Documents and Histories wil nai010 uitgevers onderzoek naar meerstemmigheid in architectuur een prominente plek geven. Hiermee committeert de uitgeverij zich aan een langdurige perspectiefwisseling binnen het fonds. Het project begint bij het belichten van ontbrekende stemmen van vrouwen in architectuur met de publicatie Vrouwen in ArchitectuurZo vormt de uitgeverij een opmaat tot het stimuleren van onderzoek naar diverse ontbrekende stemmen. Hiermee wil nai010 uitgevers bijdragen aan een completere architectuurgeschiedenis en het heersende narratief breder, inclusiever en daarmee rijker en vitaler maken. Belangrijke, maar nu nog ontbrekende stemmen in de Nederlandse architectuur worden ontsloten, gepresenteerd en van cultuurhistorische context voorzien. Met de beweging stimuleren we breder onderzoek naar meerstemmigheid binnen architectuur zoals niet-Wester feminisme en religies, maar ook voor stemmen uit de LHBTQIA+ gemeenschap en meer. De doelstelling is om elk jaar een publicatie aan de reeks te kunnen toevoegen. Binnen de publicatiereeks verschijnen zowel theoretische edities, alsook monografische publicaties.

Samenwerking

nai010 uitgevers vindt het belangrijk om bij de realisatie van dit project krachten te bundelen en samen te werken met diverse architectuur, kunst en cultuurorganisaties, die eveneens onderzoek voeren naar het thema van meerstemmigheid in architectuur. Daarom werden er aan het begin van dit traject verschillende gesprekken opgezet via zoom. De zoomsessies vormden de start van de publicatiereeks en het publieksprogramma. Langzamerhand gaven deze gesprekken en discussies vorm aan de inhoudsopgave van de eerste publicatie in de reeks.
nai010 dankt alle deelnemers voor hun aandacht en input aan deze gesprekken: Ali Talat As’ad, Jo Barnett, Jos Boys, Catja Edens, Charlotte Thomas, Christine de Baan, Flora van Gaalen, Hetty Berens, Indira van ’t Klooster, Kirsten Hannema, Lara Schrijver, Michel D’Hoe, Michelle Provoost, Setareh Noorani, Stefanie Tseggai.

De eerste publicatie 

De eerste publicatie in de reeks verschijnt in juni 2023. In Vrouwen in architectuur wordt de stand van zaken omtrent vrouwen en andere ontbrekende stemmen binnen de architectuurwereld aankaart vanuit diverse invalshoeken. Er worden enerzijds historische hiaten ingevuld en anderzijds vragen gesteld voor de toekomst van de rol van vrouwen en andere ontbrekende stemmen in de architectuur. Gezien het onderwerp van meerstemmigheid in architectuur omvangrijk is, werd er tijdens de zoomsessies gezamenlijk besloten om in deze eerste publicatie te focussen op de Nederlandse architectuur vanaf 1870 tot vandaag. In latere edities breiden we de kaders van het onderwerp uit.

Hieronder zijn de grote lijnen van de inhoudsopgave terug te vinden. De opzet van deze inhoudsopgave is het resultaat van de gesprekken en discussies tijdens de eerdere zoomsessies. Met de Vrouwen in architectuur beweging willen we ruimte voor dialoog creëren. Om het initiatief toegankelijk te houden én om een tunnelvisie van auteurs en initiatiefnemers te voorkomen, stuurden we in januari 2022 een open call uit voor aanvullende thema's en bijdragen. Heb je een opmerking of aanvulling? Mail ons via movement@nai010.com.

Inhoud 

Essay: From rivalry to generosity, feminist notes for architecture
Auteur: Lara Schrijver
The participation and position of women in the profession of architecture today has expanded significantly since the 1990s, yet still lags behind what one might expect based on the number of graduates in the field. In this article, I explore the ideas of feminist scholar bell hooks as an antidote to the rivalry and overconfidence that has defined the perception of architects since the ‘great men’ of (modernist and 20th-century) architecture. Re-examining the mechanisms of the profession and the discourse, I suggest that the ‘leaky pipeline’ is due in part to a culture that excludes differences. Current challenges require a perspective not limited by how architecture has been shaped as a profession. I argue here that some of the core values of feminism, such as valuing difference and embracing generosity, which were formerly only marginal concerns, are now beginning to settle in the center of a reconstructed practice.
 
Essay: Auterschap
Auteur: Catja Edens
De architectuurgeschiedenis zoals we die kennen uit de literatuur, tentoonstellingen en lezingen, is een geschiedenis van mannen waarin vrouwelijke architecten blijkbaar geen rol van belang hebben gespeeld, een enkele uitzondering daargelaten.
Waren er dan zo weinig vrouwelijke architecten? Actuele projecten zoals de publicatie Breaking Ground van Jane Hall, Wiki Women Design en de vele edit-a-thons die wereldwijd georganiseerd worden, bewijzen het tegendeel. Maar er is nog meer als we besluiten onze definities van ‘auteurschap’ onder de loep te nemen. Want wat maakt iemand eigenlijk tot architect?  Is dat het volgen van de opleiding, het dragen van de officiële titel, het lidmaatschap van een architectenbond? Is er een minimaal aantal gebouwen dat een architect moet hebben gerealiseerd of is een loopbaan van meerdere decennia doorslaggevend?
Wat voor mannelijke architecten met wat goede wil en talent vaak wel bereikbaar was, bleek voor vrouwen meestal bijzonder lastig. Er waren maatschappelijke obstakels zoals financiële afhankelijkheid, de verplichting tot zorgtaken, een werkverbod na het huwelijk en de hoge drempel tot instituten, om nog maar te zwijgen over vooroordelen en stille tegenwerking. Het heeft tot gevolg gehad dat vrouwen door de geschiedenis heen vaak andere manieren en rollen vonden om te ontwerpen en hun bijdrage te leveren aan de architectuur. Dit essay verkent deze rollen van de vrouwelijke architect, in partnerschappen, teams en als opdrachtgever, interieurarchitect of schrijver bijvoorbeeld. 

 
Een nieuw vocabulaire
Auteur: Indira van ’t Klooster
Een feministische stad is een stad waarin verschillen in geslacht, huidskleur of fysieke beperkingen geen ongelijkheid (meer) creëren, en waarin alle gebruikers zich veilig, gezien, begrepen en erkend voelen. Architecten kunnen daaraan bijdragen. Dat is een van de lessen uit de Boekenclub voor een nieuwe feministische ontwerppraktijk op initiatief van onze voormalige huisarchitect Afaina de Jong. Onderdeel van zo’n ontwerppraktijk is het vaststellen van een woordenschat, die handvatten biedt om te stad opnieuw te analyseren en vervolgens te verbeteren. Deze woordenschat wordt veelal in het Engels opgevoerd en kent geen Nederlandse vertaling. Voor het nulnummer wil Indira van ’t Klooster twintig sleutelbegrippen uit de feministische theorie vertalen naar het Nederlands, door onder andere gesprekken met ATRIA, IHLIA en uit de geschriften van Leslie Kern, Sara Ahmed, Nirmal Puwar, Roxane Gay, Audre Lord en anderen. Deze nieuwe woordenlijsten worden gecheckt door sensitive readers en voorzien van voorbeeldzinnen.

Leaky Pipeline
Auteur: Hilde Heynen
Ondanks een toenemend aantal vrouwen dat afstudeert aan architectuuropleidingen, is het masculiene beeld van de architect zo ingeworteld dat het de aanwezigheid van vrouwen in de architectuurcultuur aanzienlijk blijft beïnvloeden. Terwijl vrouwen geleidelijk de studentenpopulatie op het gebied van architectuur zijn gaan overheersen, is er een duidelijke daling van de vrouwelijke vertegenwoordiging onder geregistreerde architecten. De "leaky pipeline" (lekkende pijplijn) is een wereldwijd verschijnsel: vrouwen van in de dertig verlaten het beroep het vaakst, en komen er meestal niet meer in terug.
Wat zijn de verklaringen voor de geleidelijke verdwijning van vrouwen tijdens de lange mars naar de top? In dit essay wordt onderzocht welke invloed factoren als werkcultuur, processen, onderwijs, financiële uitdagingen, etc. hebben op de vertegenwoordiging van vrouwen in de architectuur. Dit essay wordt gestaafd met kwantitatieve data.
 
Archief als levend object
Auteur: Setareh Noorani
Hoe kunnen we actief archiveren voor toekomst zodat meerdere stemmen in het archief vindbaar zijn, en beter te interpreteren zijn door mensen binnen en buiten het vakgebied? In dit essay gaat Setareh Noorani dieper in op de hedendaagse uitdagingen bij het archiveren. Zo gaat het niet langer enkel om het gebouwde resultaat, maar spelen ook processen en werkwijzen een belangrijke rol. Collaboratieve aspecten zijn vaak onder tafel geveegd, daarbij werden bijdrages van vaak meerdere betrokkenen toegeschreven aan slechts een individu. Hierdoor zijn verschillende stemmen ingekapseld en daardoor onvindbaar. Hoe zijn werkprocessen te verbinden in het archief? Wat te doen met anonieme ontwerpen? En op welke manier wordt oral history opgenomen in het archief? Daarnaast vormt ook de vindbaarheid van meerstemmigheid in archieven een technische uitdaging. Om meerstemmigheid in het archief op te nemen en terug te vinden zijn nieuwe manieren van verzamelen nodig, maar ook andere zoeksystemen en een nieuw vocabulaire.
  
Vijf projecten en personen
Auteurs: n.t.b. via open call, begin 2022
Naast essays over de positie van vrouwen in de architectuur- en ontwerppraktijk zal deze eerste publicatie eveneens vijf onbekende of weggeschreven stemmen belichten, en vijf hedendaagse projecten die meerstemmigheid in de architectuur voorop stellen uitdiepen.

Vormgeving

Team Thursday (Loes van Esch en Simone Trum) verzorgt de grafische verbeelding van Vrouwen in architectuur. Voor deze eerste beeldvertaling werd een archiefbeeld uit 1957 als basis gekozen. Op deze foto is architect Cora Nicolai-Chaillet (1919-1975) te zien tijdens het geven van een cursus interieurarchitectuur. Nicolai-Chaillet leverde een wezenlijke bijdrage aan de discussie over de toekomst van het vak interieurarchitectuur. Daarnaast was zij een belangrijke stem in de Stichting Goed Wonen, die een verantwoorde en functionele woninginrichting propageerde. De typografie die Team Thursday toevoegde, is gebaseerd op het selecteren en arceren van tekstelementen, als tool uit een tekstverwerkingsprogramma. Met het arceren in de typografie levert Team Thursday een grafische interpretatie van het ontbreken van vrouwelijke stemmen, en stemmen van andere minderheden, in de architectuurgeschiedenis. De hiaten in de boekenkast, of het wegschrijven en wegstrepen van diverse stemmen in de architectuur werden als inspiratie gebruikt voor de grafische laag.

Schrijf mee 

Sluit je aan bij deze beweging! Heb je een idee, opmerking of aanvulling? Mail ons via movement@nai010.com.
Schrijf je hieronder in voor de Vrouwen in architectuur nieuwsbrief om op te hoogte te blijven van de open call, publicaties en het publieksprogramma.